Antygen karcinoembrionalny

Z GastroWiki
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Antygen karcinoembrionalny (CEA) - służy ocenie rokowania i monitorowaniu pacjentów z rakiem jelita grubego oraz, rzadziej, z innymi nowotworami.

Stężenie CEA nie powinno być oznaczane jako badanie diagnostyczne bądź przesiewowe bądź przesiewowe!

Charakterystyka

CEA jest glikoproteiną o nieznanej funkcji, występującą typowo w tkankach przewodu pokarmowego płodu oraz stwierdzaną, w bardzo niewielkich ilościach, w surowicy osób dorosłych. Jego stężenie wzrasta w wielu różnych stanach, w tym zwłaszcza w raku jelita grubego (u 70% pacjentów).

Przyczyny wzrostu stężenia

  • Rak jelita grubego
  • Rak żołądka
  • Niedrobnokomórkowy rak płuc
  • Rak szyjki macicy
  • Rak jajnika
  • Chłoniaki
  • Choroby zapalne jelit
  • Przewlekłe choroby wątroby

Zastosowanie oznaczania

Oznaczanie CEA zalecane jest jedynie  w celu monitorowania ewentualnego nawrotu choroby u niektórych pacjentów po przebytej resekcji raka jelita grubego.

Czułość i specyficzność oznaczenia CEA jest zbyt niska by mogło być ono stosowane jako test diagnostyczny bądź przesiewowy w wykrywaniu raka jelita grubego.

Oznaczanie CEA wykorzystywano szeroko do monitorowania innych nowotworów niż rak jelita grubego, nie jest to jednak zalecane, a w wielu takich przypadkach dostępne są badania lepszych markerów.  W przypadku nowotworów innych niż rak jelita grubego stężenia CEA są niższe.

Zakres normy i interpretacja wyników

Górna granica normy wynosi ~2,5 μg/l. U palaczy tytoniu górna granica normy stężenia CEA jest dwa razy większa (~5 μg/l).

Stężenie przekraczające 50 μg/l wskazuje na obecność przerzutów.

Ponieważ okres półtrwania CEA wynosi 4,5 dnia, utrzymywanie się wyższych wartości po resekcji guza sugeruje jej niekompletność bądź obecność przerzutów do wątroby (przerzuty do płuc powodują wzrost stężenia CEA rzadziej).

Wzrost stężenia CEA o co najmniej 1 μg/l (nawet jeśli mieści się jeszcze w granicach normy) po początkowym jego spadku po zabiegu resekcyjnym sugeruje nawrót choroby bądź istnienie przerzutów (z czułością 80% i specyficznością 86%).

Spadek stężenia CEA może nastąpić na skutek ustania jego ekspresji przez komórki guza, jednak w przypadku raka jelita grubego jest to zjawisko bardzo rzadkie.

Czułość i specyficzność

Czułość oznaczenia CEA w raku jelita grubego wynosi ok. 40%, gdyż stężenie tego markera może być bardzo niskie bądź nieoznaczalne w przypadku guzów słabo zróżnicowanych.

Specyficzność oznaczenia CEA w raku jelita grubego wynosi 30-80%. Wynika to z faktu, iż stężenie tego markera rośnie także w innych chorobach (patrz wyżej).

Postępowanie w przypadku przygodnego stwierdzenia podwyższonego stężenia CEA

Jeśli oznaczenie CEA wykonano błędnie jako test diagnostyczny bądź przesiewowy i otrzymano wynik przekraczający nieznacznie normę  u osoby bezobjawowej i niepalącej, to praktycznym podejściem będzie wykonanie ponownego badania po miesiącu - wzrost stężenia CEA w tym okresie będzie sugerował obecność choroby nowotworowej. W przypadku znacznego przekroczenia zakresu normy bądź istnienia objawów choroby nowotworowej należy przeprowadzić odpowiednią diagnostykę.

Bibliografia

William Marshall. CEA. W: Analyte Monographs alongside the National Laboratory Medicine Catalogue. The Association for Clinical Biochemistry and Laboratory Medicine. 2012