Ostra martwica przełyku

Zespół ostrej martwicy przełyku (ang. Acute Esophageal Necrosis Syndrome, Black Esophagus; AEN) - martwica błony śluzowej przełyku charakteryzująca się jej czarnym zabarwieniem w obrazie endoskopowym. Śmiertelność pacjentów z AEN sięga 32% i związana jest głównie ze stanami prowadzącymi do jego wystąpienia.

Patogeneza

Do rozwinięcia się zespołu prowadzi prawdopodobnie jednoczesne wystąpienie wielu czynników:

• niedokrwienia błony śluzowej
  • w stanach wiążących się z uszkodzeniem naczyń (cukrzyca, miażdżyca, zapalenia naczyń, choroby nerek)
  • w stanach wiążących się ze spadkiem przepływu naczyniowego (posocznica, SIRS, arytmie, niewydolność serca, utrata krwi i płynów,hipotermia, uraz, wstrząs, powikłania zakrzepowo-zatorowe)
• upośledzenia jej funkcji ochraniających (bariery śluzówkowej)
• urazu chemicznego powodowanego przez cofającą się treść żołądkową.
  • np. gastropareza w przebiegu zatrucia alkoholem lub kwasicy cukrzycowej

Chociaż obfitująca w anastomozy podśluzówkowa sieć naczyniowa przełyku minimalizuje ryzyko wystąpienia niedokrwienia, jego dystalna 1/3 jest względnie najsłabiej ukrwiona, dlatego ten odcinek jest zawsze jako pierwszy objęty zmianami w AEN.

Czynniki ryzyka wystąpienia zespołu

• płeć męska (ryzyko wyższe 4-krotnie w porównaniu do kobiet)
• starszy wiek (średnia wieku pacjentów: 67 lat)
• poważne choroby przewlekłe, w tym
  • cukrzyca (24% pacjentów z AEN)
  • przewlekła niewydolność nerek
  • choroby nowotworowe (20% pacjentów)
  • choroby układu sercowo-naczyniowego (20% chorych z AEN ma rozpoznane nadciśnienie tętnicze, a 9% chorobę wieńcową)
  • alkoholizm (10% pacjentów)
• niedożywienie
• ciężkie urazy
• incydenty zakrzepowo-zatorowe

Rozpoznanie

Objawy

U 90% pacjentów:

• wymioty treścią krwistą bądź fusowatą
• smoliste stolce

Rzadziej:

• Ból brzucha
• Nudności i wymioty
• Dysfagia
• Gorączka
• Zaburzenia świadomości

Obraz radiologiczny

Badania radiologiczne nie są wykorzystywane w diagnostyce podejrzewanego AES, jednak zdarza się, że wykonywana z innego powodu CT wykazuje pogrubienie ściany dystalnej 1/3 przełyku lub stany wiążące się z ryzykiem wystąpienia zespołu (przepuklinę rozworu przełykowego, wypełnienie żołądka zalegającą treścią).

Obraz endoskopowy

Badanie endoskopowe stanowi zwykle podstawę rozpoznania AEN. Ze względu na częściowo wspólne unaczynienie z dystalnym odcinkiem przełyku, stosunkowo często zmianom przełykowym towarzyszą nadżerki i owrzodzenia opuszki dwunastnicy.

Obraz histopatologiczny

Choć badanie histopatologiczne nie jest konieczne do rozpoznania AEN, pobranie wycinków jest jednak zalecane ze względu na możliwość infekcji towarzyszącej zmianom w przełyku.

Powikłania

• zwężenie przełyku
• perforacja przełyku
• zapalenie śródpiersia
• zgon

Bibliografia

• Day Andrew, Sayegh Mazin. Acute oesophageal necrosis: A case report and review of the literature."International Journal of Surgery". 2010, 8, s. 6-14.
• Gurvits Grigoriy E. Black esophagus: Acute esophageal necrosis syndrome. "World Journal of Gastroenterology". 2010-07-14, 16(26), s. 3219-3225.